In de afgelopen jaren zijn we steeds minder en minder bloed gaan doneren. Toch is het hard nodig. Naar schatting heeft één op de vier Nederlanders op een moment een bloeddonatie nodig. Desondanks is maar één op de vijftig bloeddonor. Bloedbank Sanquin roept op te komen doneren als je kan. Maar hoe werkt dat dan? En waarom moeten we zoveel bloeddoneren?
Lees verder over bloeddonor worden >
Sinds het begin van de pandemie is de voorraad bloed enorm gedaald. ‘We meten eigenlijk in dagen. Normaal gesproken mikken we op ongeveer zeven dagen bloed voorraad, en we zitten nu op zo’n vier, vierenhalve dag,’ aldus Merlijn van Hasselt, woordvoerder van bloedbank Sanquin.
Een voorraad aanleggen werkt niet. Bloed is namelijk maar beperkt houdbaar, ongeveer dertig dagen. ‘Het vereist een constante stroom van donaties’, volgens Van Hasselt. Door de afstandsmaatregelen was bloed doneren in de eerste lockdown vrijwel onmogelijk. ‘We zaten op de helft van de voorraad, dat is een paar dagen.’
Hoe werkt een donatie?
In Nederland zijn de bloeddonatie bij Sanquin. Voorafgaand aan een afname moet een vragenlijst worden ingevuld, met onder meer vragen over de gezondheidstoestand, het medicijngebruik, recente medische behandelingen, recent verblijf in het buitenland en levensstijl (inclusief seksuele gewoonten).
Voor het doneren zelf wordt altijd een keuring van het bloed gedaan, zodat ze niet onnodig bloed afnemen wat vervolgens niet bruikbaar blijkt. Dan gaat het echte doneren beginnen. In een half uurtje wordt er zo’n 500 mL afgenomen. Daarbij ervaart de donor (als het goed is) geen pijn.
Hoe wordt bloed onderscheiden?
Allereerst wordt het bloed na donatie opgesplitst in verschillende onderdelen, onder andere de rode bloedcellen, de bloedplaatjes en het bloedplasma. Al deze onderdelen kunnen aan verschillende patiënten gegeven worden die precies dat onderdeel nodig hebben.
Daarnaast wordt gekeken naar bloedgroep. Het afweersysteem herkent en onderscheidt lichaamseigen van lichaamsvreemde bloedgroepen. Niet iedereen kan dus elke bloedgroep accepteren. Er zijn vier groepen: A, B, AB en O. Deze zijn er ook allen in positief en negatief – acht groepjes dus.
Mag ik wel doneren?
In principe mag iedere vrouw of man bloed doneren mits ze aan de eisen voldoen. Vrouwen mogen maximaal drie keer per jaar doneren, mannen vijf keer. Daarbij wordt iedere keer het het hemoglobinegehalte (‘ijzer’) en de bloeddruk gemeten. Hiermee checken ze of de donor gezond is en het bloed oké is.
Een andere eis is dat de donor nooit drugs gespoten heeft, niet hiv-positief is of aids heeft en geen drager van het hepatitis B- of hepatitis C-virus is. Bovendien moet je als donor tussen je achttiende en vijfenzestigste verjaardag zijn; meer dan dan vijftig kilo wegen; en geen bloedtransfusie hebben ontvangen na 1 januari 1980.
Tot voor kort mochten homoseksuele mannen geen bloed doneren. Zij werden helemaal uitgesloten van het geven van bloed, omdat het risico op bloedoverdraagbare infecties bij hen groter zou zijn dan bij andere groepen. Vanaf september mag deze groep mits ze een vaste sekspartner hebben, doneren.
Wereld Bloeddonordag
14 juni is Wereld Bloeddonordag. Op Wereld Bloeddonordag worden alle bloed- en plasmadonors voor hun belangeloze en levensreddende gift bedankt en gevierd. Waarom dan 14 juni? 14 juni is de verjaardag van Karl Landsteiner, Nobelprijswinnaar en uitvinder van het ABO-bloedgroepsysteem.
